فرق تابعیت و اقامت چیست و چرا اهمیت دارد

اگر شما هم در مسیر مهاجرت هستید حتما به کلمات تابعیت و اقامت برخورد کرده‌اید. فرق تابعیت و اقامت در چیست؟ شاید صفحات تبلیغات مهاجرتی را دیده باشید که وعده شهروندی یک کشور دیگر را می‌دهند؛ اما اگر شهروند کشوری دیگر باشیم چه فرقی دارد با زمانی که فقط اجازه زندگی کردن در مقصد مهاجرتی را خواهیم داشت؟ همین سوال‌هاست که تفاوت تابعیت و اقامت را مهم می‌کند. در این مقاله تلاش کردیم به تمامی این سوالات پاسخ دهیم و همچنین به فرق اقامت با تابعیت در قوانین بپردازیم.

فرق تابعیت و اقامت

تابعیت و اقامت

برای فهم تفاوت تابعیت و اقامت ابتدا باید تعریف مشخصی از این دو داشته باشیم:

1-تابعیت Citizenship

طبق تعریف Britannica تابعیت یعنی عضویت قانونی و به رسمیت شناخته شده، در یک کشور. عضو مذکور دارای رابطه حقوقی با دولت است و داشتن رابطه حقوقی دو طرفه می‌باشد؛ دولت موظف است حقوق و حمایت‌های خاصی را به تبعه خود اعطا کند و فرد دارای تابعیت نیز دارای وظایف و تعهداتی در قبال دولت و جامعه می‌باشد.
اگر بخواهیم ویژگی‌های تابعیت را برشماریم به جدول زیر خواهیم رسید:

برای تابعیت در حقوق بین‌الملل و قوانین ملی هر کشور نیز مقرراتی تعیین شده است. بر اساس پژوهش the migration observatory اعلامیه جهانی حقوق بشر بیان می‌کند هر کس حق دارد تابعیت داشته باشد که برابر با شهروندی قلمداد می‌شود.
در قوانین ملی هر کشور، تابعیت می‌تواند از طریق تولد، نسب، ازدواج و ... به دست آید. دانستن انواع تابعیت می‌تواند به فهم این موضوع کمک فراوانی کند.

2-اقامت Residence

طبق تعریف The Free Dictionary اقامت یعنی وقتی یک فرد به صورت قانونی در یک کشور زندگی می‌کند (دائم یا موقت) اما شهروند آن کشور محسوب نمی‌شود. اگرچه فرد دارای اقامت، تبعه نیست اما در یک چارچوب حقوقی، اهداف قانونی، مالیاتی و اجتماعی مشخصی برای او تعیین می‌شود.
مجموع ویژگی‌های اقامت را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید:

به طور کلی مفهوم اقامت در معاهدات و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی در چارچوب صلاحیت، مالیات و تعهدات قانونی تعریف شده. هر کشوری نیز دارای مقررات خاص خود درباره اقامت است که می‌تواند بسیار تفاوت داشته باشد؛ این قوانین ضوابط دریافت اقامت، مدت آن، قصد اقامت و مدارک قانونی مورد نیاز را مشخص می‌سازد. دانستن انواع اقامت و راه‌های دسترسی به آن می‌تواند در درک این تعریف اثر داشته باشد.

فرق اقامت با تابعیت

تا بدین جا تعریف تابعیت و اقامت را بررسی کردیم. طبق این تعاریف، داشتن شهروندی و اقامت می‌تواند در موقعیت‌های مختلف برای افراد تفاوت‌های جدی ایجاد کند. مهم‌ترین تفاوت‌ اقامت با تابعیت در موارد زیر است:

1. حقوق و امتیازات قانونی
2. مسئولیت‌ها و تعهدات
3. جابه‌جایی و سفر
4. امنیت و حفاظت
5. ادغام اجتماعی
6. تاثیر اقتصادی
   

در ادامه همه این موارد را در ارتباط با تابعیت و اقامت بررسی خواهیم کرد:

1. تفاوت در حقوق و امتیازات تابعیت و اقامت

تابعیت و اقامت (دائم یا موقت) هر کدام دارای حقوق و امتیازاتی هستند که تفاوت میان این دو را نیز نشان می‌دهد:

2. تفاوت در مسئولیت‌ها و تعهدات تابعیت و اقامت

شهروندان یعنی افراد دارای تابعیت عموما دارای مسئولیت‌های گسترده‌تری از جمله وظایف سیاسی و مدنی هستند، در حالی که تعهدات مقیمان یعنی افراد دارای اقامت بیشتر قانونی و اقتصادی می‌باشد.

• همانطور که در بخش حقوق و امتیازات اشاره شد، شهروندان به دلیل حق برخورداری از مشارکت سیاسی و مدنی، وظایف بیشتری نیز بر عهده دارند.
• تعهد خدمت سربازی فقط برای شهروندان دارای تابعیت اعمال می‌شود.
• شهروندان ممکن است مشمول مالیات بر درآمد جهانی شوند در حالی که مقیمان فقط مالیات بر درآمد کسب شده در کشور میزبان شامل حالشان می‌شود.
• افراد دارای اقامت الزامات خاصی برای ثبت حضور خود و گزارش تغییر وضعیت به مقامات محلی دارند و باید اقامت خود را تمدید نمایند.
  
  

3. تفاوت در جابه‌جایی و سفر تابعیت و اقامت

افراد دارای تابعیت و اقامت، تفاوت زیادی در سفر و جا به جایی دارند:
-تابعیت

• افراد دارای تابعیت حق نامحدودی برای ورود و خروج از کشور خود دارند.
• با تابعیت، شما دارای پاسپورت ملی هستید که در صورت داشتن رتبه بالا، به بسیاری از کشورها دسترسی بدون ویزا خواهید داشت.
• بدون توجه به شرایط و زمان، افراد دارای تابعیت حق مطلق بازگشت به کشور خود را دارند.
• افراد دارای پاسپورت ملی، مشمول توافقنامه‌های سفر بین‌المللی خواهند شد (مثل سفر آزادانه شهروندان در اتحادیه اروپا).

-اقامت

• افراد دارای اقامت ممکن است با محدودیت‌هایی مانند نیاز به ویزا برای ورود یا ورود مجدد به کشور میزبان مواجه شوند.
• برخی از مقیمان، برای خروج از کشور میزبان و بازگشت بدون از دست دادن وضعیت اقامت خود نیاز به مجوزهای ویژه دارند.
• امکان سفر کردن به نوع اقامت نیز بستگی دارد. مثلا افراد دارای اقامت موقت ممکن است مقررات متفاوتی برای سفر نسبت به افراد با اقامت دائم داشته باشند.
  

4. تفاوت در امنیت و حفاظت تابعیت و اقامت

به جز مواردی که در امنیت حقوقی و سفر بیان شد، میان تابعیت و اقامت در امنیت و حفاظت، فرق وجود دارد.

• افراد دارای تابعیت را نمی‌توان از کشور اخراج کرد در حالی که مقیمان در صورتی که شرایط اقامت یا قوانین کشور میزبان را نقض کنند، می‌توانند اخراج شوند.
• افراد دارای تابعیت و اقامت هر دو به نظام حقوقی کشور دسترسی دارند اما ممکن است مقیمان در مقایسه با تبعه، با محدودیت‌هایی در سیستم مواجه شوند.
• در طول تخلیه حین بحران‌های بین‌المللی عموما افراد دارای تابعیت در اولویت قرار می‌گیرند و مقیمان ممکن است نیاز به دریافت حمایت از کشور تابعیت خود داشته باشند.
  
  

5. تفاوت ادغام اجتماعی تابعیت با اقامت

تابعیت یک تعهد مادام‌العمر و همچنین ثبات را فراهم می‌سازد و به همین علت ادغام اجتماعی را راحت‌تر می‌سازد، در حالی که اقامت می‌تواند موقت و مشروط باشد و بر میزان ادغام اثر بگذارد. همانطور که در بخش‌های قبل گفته شد شرایط نامحدود افراد دارای تابعیت در مشارکت مدنی و دسترسی به مزایای اجتماعی، امکان فعالیت بیشتر و نقش‌پذیری در جامعه را افزایش می‌دهد. مقیمان غیر تبعه اما به دلیل محدودیت در دسترسی و زمان، ممکن است کیفیت زندگی اجتماعی را به صورت کامل تجربه نکنند.

6. تفاوت تاثیر اقتصادی تابعیت و اقامت

در بخش تفاوت حقوقی به فرق شرایط استخدامی تابعیت و اقامت اشاره شد. اما تاثیر اقتصادی تنها به اشتغال محدود نمی‌شود و ابعاد گسترده‌تری را در بر می‌گیرد:

جمع‌بندی

در این مقاله تلاش کردیم فرق تابعیت و اقامت را از ابعاد مختلف که بر زندگی و آینده افراد اثر می‌گذارد بررسی کنیم. از مزایای مقیمان نسبت به تبعه، می‌توان به بخش‌های مالیاتی و همچنین مسئولیت کمتر در قبال سیستم سیاسی اشاره داشت. اما همین مزایا در واقع روی دیگر سکه‌ تفاوت تابعیت و اقامت است؛ اگر چه مقیمان فقط مالیات بر درآمد می‌پردازند همزمان دسترسی به مشاغل، بازارهای مالی، سرمایه گذاری و کسب و کار برایشان محدودیت بیشتری دارد. همچنین مسئولیت کمتر در قبال سیستم منجر به ادغام سخت‌تر با جامعه مقصد می‌شود که بر کیفیت زندگی اثر بسیار زیادی دارد. به همین علت و به دلیل دیگر مزایا، برای بسیاری از مهاجران منطقی است که پس از دریافت اقامت دائم، به دنبال اخذ شهروندی باشند. اگر متقاضی مهاجرت یا مقیم یک کشور خارجی هستید و نمی‌دانید چگونه از کشور مورد نظر خود تابعیت دریافت کنید با سام بیات در ارتباط باشید.